29 Nisan 2008 Salı

KAYAN ve KAWAN'lar

Bizim litaratürde “zürafa boyunlu kadınlar” olarak bilinen Kayan kabilesi Tayland’ın Myanmar sınırında yaşayan bir mülteci azınlık.
Tayland yönetimi demiş ki... ;

“sizleri Myanmar’da yaşadığınız etnik baskıdan dolayı oraya geri göndermemiz insani açıdan mümkün değil, burada yaşayabilirsiniz, ama bir şartla, bu köyden dışarı çıkmanız yasak, burada idare edin...”
Ve bu şekilde tüm dünya literatüründe kayıtlı olan Kayan ırkı komşuları Kawan’lar ile birlikte aynı köyde yaşam mücadelesini Tayland’ın kuzey batı sınırında, Mae Hong Song şehrinin yakınlarında, Nai Soi de yaşamaya devam ettirmeye çalışıyorlar.
Bu bölgedeki tek mülteci gurup Kayan’lar değil, Tayland’ın muhakkak görmenizi tavsiye ettiğim Kuzey Batı kesimlerinde bir çok değişik mülteci kabileler yaşıyor. Tayland’ın eşsiz güzellikte kumsallarından haricinde başka şeyler de tatmak istiyorsanız, ülkenin kuzeyini tercih edin. Ancak turistik kimliğe bürünmemiş bu köyleri tercih edin ve bunları özel rehberler eşiliğinde gezebilirsiniz. Çıkış noktanız da Chiang Mai ya da Pai olmalı.
Kayan’ların köyü ne yazık ki tamamen turistik bir kimliğe bürünmüş, gerçekten hangisi doğal hangisi yapmacık ayırt etmek zor. Hatta o kadar ki, UNCHR (Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği) bu köye yapılacak olan turistik gezilere 2008 Ocak ayıdan itibaren boykot uygulamasına koymuş. İsteyen gider tabi ki.
Kayan kadınları boyunlarına taktıkları halkalar yüzünden ünlü, bu yüzden onlara bizler zürafa boyunlu kadınlar diyoruz.. yabancılar ise “long neck” diyorlar.
Kawanlar ise boyunlara halka takmıyor
Onlar kulak mememlerini genişletiyor.....
Nereden çıkmış bu halka takma olayı?? Gerçekte kimse bilmiyor, çünkü yazılı bir geçmiş yok. Bir rivayete göre güzel görünmek için (ejderhaya benzemek, bu kültürde ejderha önemli bir sembol), bir diğer rivayete göre de değerli takıların çalınmasını önlemek için eritip halka yapıp boyna takmak. Bir başka sebep hayvan ısırmasından korunmak için, bir diğer sebep cazibeli görünmemek için ki, aslında zaman içinde bu özellik cazibe ve ilgi konusu olmuş. Bugün onlara soracak olursanız “bu benim kabilemin etnik kimliği” diyeceklerdir. Sebep her ne olursa olsun bence şu andaki sebep ise tek; geçim sağlayabilmek.
Gerçi seneler öncesinden gelen kuralların ve yaşam tarzının bunun üzerinde ne derece etkili olduğunu bilemem ama, köy dışına çıkmaları ve mülteci konumunda yaşamaları şarta bağlanmış olan Kayan ve Kawan’ların tek geçim kaynağı bence buraya gelen gezginlerden para kazanmak.
Köye girişte bir ayak bastı parası (250 baht) veriyorsunuz, Tayland halkı ise bundan muaf. İçerde ise her ev önüne açılmış olan tezgahlarda satılan el işi ürünler, köy halkının yaşamını devam ettirebilmek için bir ikinci gelir kaynağı. Bir iki tane de yardım kutusu var köyün içinde, üzerinde, çocukların süt ihtiyacı için kullanıldığı yazıyor.
Öncelikle halka diye tabir ettiğim metalin spiral olduğunu belirteyim. Boyun halkaları 5 yaşından itibaren takılmaya başlanıyor ve vücut geliştikçe de yenisi ile değiştiriliyor. Bu eklenen halka ile boyun uzamıyor. Olan şu, boyundaki halka ciddi bir ağırlıkta ve bu ağırlık köprücük kemiğine üstten baskı yapıyor, deforme ediyor ve bu da göğüs kafesinde baskıya neden oluyor, sonuç olarak da boyundan aşağısı yük altında kaldığından sanki boyun uzamış gibi oluyor. Aslında kısalan daha doğrusu gelişemeyen gövde var, uzayan bir boyun falan yok.
Günümüzde bu halkaların tıbbi önlem alınmaksızın çıkartılması ciddi problemlere neden oluyor, boyun kırılması, boğulma gibi. Ama yine de Myanmar hükümeti tarafından uygun görülmeyen bu gelenek günümüzde Kawan kadınları tarafından etnik geleneğin devam ettirilebilmesi, etnik bir sembol olarak kullanılması ve başta da geçim metası olarak kullanılabilmesi amacına dönük.
Tabi bu halkaların 5 yaşında takılmaya başlanması gerektiği düşünülünce de ailenin çocuğun geleceği hakkında ciddi bir karar almış olduğunu da göz ardı etmemek lazım.

Hayallerinizi ertelemeyin

Ali Akyol

Hiç yorum yok: